TÔNG ĐỒ GIÁO DÂN (Lm. Phêrô Nguyễn Hữu Duy, viết 2005, đăng lại cho bầu cử HĐMV 2023:)

Khởi đầu Sắc lệnh “Tông Đồ Giáo Dân” (TĐGD), Công đồng Vatican II đã viết : “Thánh Công Đồng muốn phát động mạnh mẽ hơn việc tông đồ của dân Thiên Chúa, nên chú tâm hướng về các Kitô hữu giáo dân, những người có phần riêng biệt và cần thiết trong sứ mạng của Giáo Hội, như đã nhắc đến trong các văn kiện khác.” ( x. Hiến chế Tín Lý về Giáo Hội, số 33 ; Hiến Chế Phụng Vụ Thánh số 26-40)

Vì sự cần thiết và vai trò quan trọng của giáo dân, nên Giáo Hội không ngừng kêu mời tham gia công việc cao quí này, nơi nhiều văn kiện khác nhau:

Công đồng Vatican II :

“Thánh Công đồng nhân danh Thiên Chúa tha thiết khuyên nhủ tất cả giáo dân, hưởng ứng sự thúc đẩy của Thánh Thần, hãy mau mắn, quảng đại và hy sinh đáp lại tiếng gọi của Đức Kitô giờ đây đang tha thiết kêu mời họ… công tác vào việc tông đồ của Hội Thánh bằng nhiều hình thức và phương tiện khác nhau” (TĐGD, số 33)

“…Giáo dân có thể và phải có một hoạt động cao quý là loan báo Tin Mừng cho thế giới, ngay cả lúc họ bận tâm lo lắng cho việc trần thế. Nếu đôi khi thiếu các thừa tác viên có chức thánh, hoặc khi các ngài bị ngăn trở vì bách hại, thì có một số giáo dân thay thế các ngài thi hành vài phận vụ thánh tùy khả năng của họ… Giáo dân phải cố gắng tìm hiểu sâu xa hơn chân lý được mạc khải, và tha thiết nài xin Thiên Chúa ban ơn khôn ngoan cho mình.” (Hiến Chế Ánh Sáng Muôn Dân, số 35)

Giáo Luật điều 225 : Xét vì các giáo dân cũng như mọi tín hữu khác, được Thiên Chúa uỷ thác làm việc tông đồ do phép rửa tội và thêm sức…

Điều 228:

#1.Các giáo dân nào được nhận thấy là có khả năng thì có năng cách để được các chủ chăn mời đảm nhận các chức vụ trong Giáo Hội và các nhiệm vụ mà họ có thể hành sử được chiếu theo qui tắc luật định.

#2: Các giáo dân nào xuất xắc trong sự hiểu biết, khôn ngoan và thanh liêm thì có năng lực để giúp đỡ các Chủ chăn của Giáo Hội với tư cách chuyên viên hoặc cố vấn, kể cả trong các hội đồng tư vấn theo qui tắc luật định.

Chính Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô II cũng kêu gọi sự cộng tác của giáo dân với mục tử của mình: “Giáo xứ là một hình thức tông đồ cộng đồng kiểu mẫu, vì đó là nơi qui tụ mọi hạng người thành một cộng đoàn và đem họ vào tinh thần đại đồng của Hội Thánh. Giáo dân nên tập thói quen cộng tác chặt chẽ với các Linh Mục của mình trong các hoạt động giáo xứ…” (Tông Huấn Kitô Hữu Giáo Dân, 27). Ngài cũng nhắc các mục tử tạo điều kiện cho giáo dân tham gia :“Các vị chủ chăn có bổn phận phải nhìn nhận và cổ võ các tác vụ, trách vụ và nhiệm vụ của giáo dân, những trách vụ và nhiệm vụ này đặt nền tảng trên bí tích Thánh Tẩy và Thêm Sức, hơn nữa đối với phần đông trong số họ, còn thêm bí tích Hôn Phối.” (nt, số 23)

Triển khai ý tưởng trên, Huấn Thị Liên Bộ (HTLB) “Hoa quả của một sự cộng tác đặc biệt giữa 8 cơ quan Rôma” : Bộ Giáo Sĩ, Hội Đồng Giáo Hoàng Đặc Trách Giáo Dân, Bộ Đức Tin, Bộ Phụng Tự và Kỷ Luật Bí Tích, Bộ Giám Mục, Bộ Truyền Giáo, Bộ lo về Đời Sống Tận Hiến và các Hiệp Hội Tông Đồ, Hội Đồng Giáo Hoàng giải Thích Văn Bản Luật Pháp, đã hướng dẫn : “Khi sự cần thiết hay lợi ích của Giáo Hội đòi buộc, các vị mục tử có thể, theo những qui luật được thiết lập do luật chung, giao phó cho giáo dân một số nhiệm vụ liên quan tới trách nhiệm riêng mục tử của mình, nhưng lại không đòi hỏi phải có ấn tín phép Truyền Chức” (điều 4)

“Tông đồ giáo dân” không phải chỉ là nhiệm vụ của các thành viên HĐMV (các tên gọi khác : Hội Đồng Giáo Xứ, Ban Hành Giáo, Ban Chức Việc…) mà “Thực ra ơn gọi làm Kitô hữu, tự bản chất là ơn gọi làm tông đồ” (TĐGD, số 2), vì là “chi thể” (x. Ep 4, 16) là “những viên đá sống động” (1Pr 2, 5) xây dựng Giáo Hội, “Giáo dân có bổn phận và quyền làm tông đồ do chính việc kết hợp với Chúa Kitô là Đầu. Họ được chính Chúa chỉ định làm việc tông đồ, vì phép Rửa Tội sát nhập họ vào Nhiệm Thể Chúa Kitô, phép Thêm Sức làm cho họ nên mạnh mẽ nhờ quyền năng của Thánh Thần” (TĐGD, số 3)

Dù được Đức Giám Mục bổ nhiệm, hay cộng đoàn giáo xứ bầu chọn hoặc được Cha Xứ tuyển chọn, “trong hàng ngũ dân xứ” (Qui Chế HĐMV Phan Thiết, điều III) những người “có lòng đạo đức, uy tín, nhiệt thành việc chung, không tai tiếng, có kiến thức và khả năng tạm đủ, biết làm việc tập thể, có tinh thần trách nhiệm…” (nt, điều VIII) sẽ là thành viên HĐMV, phải ý thức như Thánh Công Đồng xác định là : “họ được Thánh Thần thúc đẩy” và “được chính Chúa Kitô chỉ định làm việc tông đồ”. Có như vậy, những “chức việc không có lương” đầy thiện chí này, mới vượt qua những khó khăn của công việc nhà bề bộn, của xu thế kinh tế thị trường, hưởng thụ cá nhân nơi xã hội… vượt qua dư luận “ăn cơm nhà thổi tù và hàng tổng”… để noi gương 6 vị trong 117 thánh tử đạo Việt Nam, là Trùm Họ và Chánh Trương, mà chấp nhận vào Ban Hành Giáo là “bị hành xác”, hy sinh cho sự phát triển Giáo Hội Việt Nam…”

Viết 13/12/2005, là Cha Sở Bình An

ĐGM Phan Thiết sai Đặc trách Tông đồ Giáo dân 2020